Badania obserwacyjne zaczęto prowadzić na długo przed wprowadzeniem badań klinicznych w medycynie. W związku z czym stały się one pierwowzorem późniejszych rodzajów badań. Warto zauważyć, iż badania obserwacyjne są nadal szeroko prowadzone w medycynie. Najprostsza definicja badań obserwacyjnych mówi o tym, że są one biernym obserwowaniem grupy osób, która została wybrana z populacji. Przy czym nie ma się wpływu na to, na które z badanych osób wpływa rozważany czynnik. W głównej mierze badania wykorzystuje się, by ocenić jakie są czynniki ryzyka, czynniki prognostyczne, czy po prostu w każdej sytuacji, w której nie można przeprowadzić badania klinicznego. Powodem dla którego nie można zrealizować badania klinicznego może być zbyt duży koszt prowadzonych prac, nieetyczny charakter czy po prostu jest ono niemożliwe do przeprowadzenia.
Jakie są rodzaje badań obserwacyjnych?
Badania obserwacyjne dzieli się na dwa rodzaje. Z jednej strony są to badania retrospektywne, a z drugiej – prospektywne. Jak sama nazwa wskazuje, pierwszy rodzaj dotyczy badania przeszłości. Chodzi o analizę danych zastanych, co niewątpliwie ogranicza pole manewru badacza, który może bazować tylko i wyłącznie na dawnych dokumentacjach medycznych. Przeciwnym do retrospektywnego jest prospektywny rodzaj badań, który bada przyszłość. W tym przypadku chodzi o zaplanowanie w najdrobniejszych szczegółach przebiegu całego badania. Badacz musi, planując realizację badań obserwacyjnych, wyznaczyć między innymi czas trwania projektu, zakres badania, w którym będą gromadzone dane oraz wszystkie inne szczegóły, charakteryzujące badania prospektywne, czyli przewidujące. Warto podkreślić, że ów szczegóły nie są możliwe do zaplanowania w przypadku badań retrospektywnych.
Czym różnią się badania obserwacyjne od badań klinicznych?
Wszystkie badania, jakie są prowadzone muszą być dobrze zaplanowane, przeprowadzone, a następnie zinterpretowane, by wnioski z nich płynące były rzetelne i miarodajne. Taka sama sytuacja jest jeśli chodzi o badania kliniczne i obserwacyjne. Bardzo podobne są w obu przypadkach oceny stopnia ich wiarygodności, które ograniczają się do zdrowego rozsądku i intuicji. Są to bardzo specyficzne badania, których ocena nie może przebiegać według sztywnych reguł. Różnicą badań obserwacyjnych a badań klinicznych jest to, że pierwsze z nich nie potrzebują dużych nakładów finansowych oraz to, iż można je przeprowadzać na wielkich grupach respondentów. Kolejną różnicą między badaniami jest dostęp do informacji dodatkowych. Organizacja badań obserwacyjnych oznacza korzyści zarówno z badań retrospektywnych i prospektywnych, które dodatkowo rozszerzają ogląd na daną sytuację.